۵ اتفاق خوب محیط زیستی در سال ۱۴۰۱؛ از توقف ساخت‌وساز در میانکاله تا حضور یوز در یک ترانه
داستان «پیروز» توله یوزی که در اسارت به دنیا آمد و چند ماهی زنده ماند و ورود آن به ترانه‌ای اجتماعی که میلیون‌ها بار شنیده شد و شهرت جهانی یافت، داستانِ فراگیر شدن فرهنگِ دوست داشتن حیات وحش و همه‌گیر شدن آن در فضای اجتماعی بود.
به گزارش پیامدنیوز به نقل از خبرآنلاین در ایران کنشگری در راه حفظ میراث‌های طبیعی، و مطالبه‌ی حقوق محیط زیستی موضوعی جدی شده و خوشبختانه چند سالی است که کارهای مخربِ محیط زیست نمی‌تواند در سکوت به انجام رسد.
راه دراز و سختی در پیش است تا بشر به شکلی جدی و مؤثر، زمین را از تخریب و آلودگیِ خودساخته نجات دهد، اما هر روزه میلیون‌ها انسان هم با پشتکار فراوان در این راه گام برمی‌دارند. چند مورد که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنم، نمونه‌هایی است از پیروزیِ تلاشگران ایرانیِ عرصه‌ی حفاظت محیط زیست در برابر سودجویانی که دغدغه‌ی حفظ شکوه طبیعی این سیاره‌ی زیبا و دل‌نگرانیِ منافع نسل‌های آینده را ندارند.
توقف ساخت‌وساز در میانکاله؛ در فروردین ۱۴۰۱ جامعه‌ی محیط زیستی با شنیدن خبر آغاز یک دخل‌وتصرف گسترده در مرتع حسین‌آباد در نزدیکی تالاب میانکاله شوکه شد. در بیستم اسفند ۱۴۰۰ وحیدی وزیر کشور کلنگ احداث «مجتمع پتروشیمی مازندران» را به زمین زده بود. ساخت این مجتمع گذشته از مغایرت با اصول حفاظت از تالاب‌ها و تعهدات قانونی سازمان حفاظت محیط زیست و معاهده‌های بین‌المللی که ایران در آن عضو است، با تصویب‌نامه‌ی هیات وزیران مورخ ۳/۷/۱۳۸۱ که اسقرار صنایع شیمیایی را در استان‌های گیلان، مازندران، و گلستان به جز در دو شهرک صنعتی لوشان (گیلان) و مراوه (گلستان) ممنوع کرده، در تضاد بود. پیگیری‌های مستدل کنشگران محیط زیست، ورود جدی سازمان حفاظت محیط زیست و فراکسیون محیط زیست مجلس و معاونت حقوقی ریاست جمهوری به موضوع، و بازتاب گسترده‌ی این تخلف در فضای مجازی و رسانه‌ها، به متوقف ساختن پروژه توسط دستگاه قضایی انجامید.
ابطال سندهای واگذاری تالاب‌ها به وزارت نیرو؛ در اجرای طرح کاداستر (حدنگاری و صدور سند برای همه‌ی زمین‌های کشور) وزارت نیرو مدعی مالکیت بستر رودخانه‌ها و تالاب‌های کشور شده است. در یک روند پراشتباه، سازمان ثبت اسناد و املاک هم سند شماری از تالاب‌های کشور را به نام وزارت نیرو صادر کرد. فعالان محیط زیست برپایه‌ی اصول کلی حفاظت از میراث‌های مشترک ملی و ماده‌ی یک قانون ملی شدن جنگل‌ها، و دیگر قانون‌ها معتقدند که فقط سازمان جنگل‌ها و مراتع به نمایندگی از دولت، امانت‌دار این منابع است که تعلق به ملت دارد. پیگیری‌ها از سوی مردم و فراکسیون محیط زیست مجلس به نتیجه رسید و معاون امور املاک و کاداستر سازمان ثبت اسناد دستور داد که سند تالاب‌ها فقط به نام سازمان جنگل‌ها و مراتع صادر شود.
کاهش آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع؛ با آن که سال ۱۴۰۱ سال بسیار کم‌بارش و خشکی بود، اما تعداد و گستره‌ی آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی بسیار کم‌تر از سال‌های پیش از آن بود. برای مثال، طبق گفته‌ی مسئولان، در جنگل‌های غرب مازندران میزان آتش‌سوزی‌ها نسبت به سال ۱۴۰۰ حدود هشتاد درصد کاهش داشت. دلیل این کاهش تا حد زیادی افزایش آگاهی و حساسیت مردم، و مجهز شدن مأموران و گروه‌های خودجوش به وسایل مهار آتش بوده است.
مطالبه‌گری در موضوع دفن پسماند در سراوان گیلان؛ پخش فیلم و عکس از دفنگاه زباله‌ی سراوان و انتشار یادداشت‌هایی در این زمینه سبب ورود وزارت کشور به موضوع و برگزاری نشست‌های مشترک با استانداری گیلان و شهرداری رشت و پیمانکاران با هدف یافتن راه‌های اصولی مدیریت پسماند در این منطقه شد.
یوز در یک ترانه و در فضای عمومی؛ یوزپلنگ آسیایی که امروزه به تعداد بسیار اندک فقط در ایران زیست طبیعی دارد، به نماد محیط زیست کشور بدل شده است. داستان «پیروز» توله یوزی که در اسارت به دنیا آمد و چند ماهی زنده ماند و ورود آن به ترانه‌ای اجتماعی که میلیون‌ها بار شنیده شد و شهرت جهانی یافت، داستانِ فراگیر شدن فرهنگِ دوست داشتن حیات وحش و همه‌گیر شدن آن در فضای اجتماعی بود.
عباس محمدی